Team Kythera 1966 en zomerkampen Livadi
Op 2 april 2015 stuurden wij een e-mail aan de redactie van de krant Groot Vlaardingen. Deze krant deed in 1966 wekelijks verslag van de activiteiten die de oecumenische jeugd van Vlaardingen ontplooide ten behoeve van het waterleidingproject Livadi op Kythira.
Het leek ons passend deze krant na 50 jaar te bedanken voor de grote aandacht die zij toen aan dat project op Kythira besteed hadden.
2 april 2015: Geachte redactie,
Onderwerp: n.a.v. een 50 jaar oud knipselboek over een langdurige inzamelingsactie in Vlaardingen met wekelijkse artikelen in de periode januari t/m juni 1966
Dit knipselboek was door Wijnand van der Velden, destijds woonachtig in Vlaardingen, samengesteld over de oecumenische jongerenactie “Vlaardingen geeft waterleiding aan drie kleine dorpjes”.
De (destijds) Nieuwe Vlaardingsche Courant plaatste elke week een door Joke Lodder geschreven artikel over de geldinzamelingsacties en het wekelijks bereikte en het gecumuleerde resultaat.
In maart schreven leerkrachten van een lagere school een leerplan om de jonge leerlingen duidelijk te maken hoe belangrijk het hebben van kraanwater binnenshuis wel niet was.
Leerlingen van de Mr. Willem Bilderdijkschool maakten m.b.v. dit leerplan in een werkschrift allerlei taal- en rekenopdrachten.
Geestelijken gaven een cabaret in de Stadsgehoorzaal en voetbalden tegen leerkrachten.
Een wandelmars over diverse afstanden, met tegen de duizend deelnemers, werd gehouden.
In juni en in juli 1966 gingen gemiddeld 25 jongelui uit Vlaardingen 4 weken lang daadwerkelijk helpen met de aanleg van de waterleiding.
Zij reisden 3 dagen per trein en een dag per boot om op het Griekse eiland Kythira aan te komen.
Hier was een team van de Wereldraad van Kerken, onder leiding van het Nederlandse echtpaar Koksma, al vanaf mei 1960 werkzaam.
Samen met de Grieks-orthodoxe Bisschop hadden zij, t.b.v. de ontwikkeling van het eiland, een programma van verbeteringen opgesteld.
In een vervolg van de acties in 1966 zijn in de jaren 1967 t/m 1971 in Vlaardingen diverse wandelmarsen, met ongelooflijke aantallen deelnemers, georganiseerd.
De organisatie hiervoor was in handen van de “Kythera Vriendenkring Nederland” welke in Vlaardingen in 1967 was opgericht om fondsen te werven voor een veelvoud aan verschillende projecten op het eiland.
Op dit eiland is verleden jaar 2014 in de maand juli een tentoonstelling geweest om de werkzaamheden van dit Nederlandse echtpaar in de jaren 1960 – 1971 te herdenken.
De Griekse organisatie kon ik het door mij vanaf 2004 verzamelde documentatiemateriaal ter beschikking stellen.
Het gescande en gekopieerde knipselboek en 3 lagere school werkschriftjes, met een door mij in het Engels voorziene inleiding, was een deel van de tentoongestelde documentatie.
Mijn vrouw en ik waren bovendien gevraagd in de ochtend en in de vooravond de tentoonstellingsruimte te openen en te sluiten.
In het gastenboek hebben bijna 300 bezoekers (ruim 15 nationaliteiten) hun mening/gevoelens kort, of in langere bewoordingen, opgeschreven.
Ook de Nederlandse ambassadeur in Athene heeft deze tentoonstelling bezocht.
Rest mij, ons, mede namens vele eilandbewoners, de toenmalige Nieuwe Vlaardingsche Courant, nu Groot Vlaardingen, te bedanken voor hun bereidwilligheid destijds in het jaar 1966 zoveel tijd en ruimte ter beschikking te stellen
Met vriendelijke groet, Jean en Ina Bingen.
De redactie beantwoordde onze e-mail 3 weken later. Ze vonden het wel een aardig idee om in de krant aandacht hieraan te besteden. Maar daarna bleef het weer stil.
26 oktober 2015: Geachte redactie,
Op onze e-mails van 23 april en 8 mei, in antwoord op uw verzoek van 23 april, hebt u niet gereageerd.
Griekenland is natuurlijk niet het meest interessante land om nu, gezien hun politieke houding in de economische crisis, over te schrijven.
Maar het zou wel kunnen gaan over hoe “oecumenisch groot” Vlaardingen in dat jaar 1966 zich voor de waterleiding in een drietal dorpjes op het eiland Kythira heeft ingezet.
De jongelui van toen, een aantal van hen is Kythira zeker niet vergeten, zijn nu al vele jaren gepensioneerd.
De leerlingen van de lagere school, Mr. Willem Bilderdijkschool, zullen hier nog niet aan toe zijn.
Om u een nader onderzoek iets te vergemakkelijken heb ik de volgende bestanden toegevoegd:
-de voorpagina Nieuwe Vlaardingsche Courant van 14 januari 1966
-namenlijst deelnemers aan de 2 zomer(werk)kampen (voor zover mij bekend!). Misschien kent u nog wel een aantal van hen persoonlijk.
-aantal namen van leerlingen aangetroffen in een leerlingenwerkschrift 5e klas lagere school
De stad Vlaardingen was ook in latere jaren na 1966 erg belangrijk voor Kythira.
Vanaf 1967 t/m 1971 door de oprichting in 1967 van de “Kythera Vriendenkring Nederland” (mede) door Gerard Hornstra en Netty Hornstra-de Boer uit Vlaardingen.
Deze Vriendenkring heeft heel veel projecten op Kythira vanaf 1967, tot de stopzetting van de werkzaamheden van het Team Kythera eind 1971, gesponsord.
In 2005 heb ik hun KVN-archief, wat er nog van over was na een aantal verhuizingen, in mijn bezit gekregen.
Vele foto’s, alle jaargangen van hun periodiek de “IRIS” en andere documentatie.
Met vriendelijke groet, Jean en Ina Bingen.
Pas na onze overzomering op Kythira en na bovenstaande e-mail krijgen wij eind november weer contact met de redactie van Groot Vlaardingen. De heer Frans Assenberg komt op 8 december langs voor een interview.
In het in de krant geplaatste artikel komen Ina en ik echter meer als de hoofdpersonen naar voren, terwijl onze insteek toch geheel anders was.
Na de publicatie van dit artikel kregen wij een aantal leuke reacties.
- De broer van een voormalig wethouder van Vlaardingen kent een echtpaar dat aan het Livadi-project had deelgenomen en geeft ons hun e-mailadres
- Een mevrouw schrijft: Wat een mooi artikel in het Vlaardings Dagblad over Kythera.
Ik was verrast dat jullie zoveel hebben betekend voor de Grieken in Kythera.
Ik kom sinds 1984 in Griekenland, mijn man ik waren ook Griekofiel (zo noemden we dat).
Helaas is mijn man in 2004 overleden.
Het artikel trok mijn aandacht omdat ik met mijn dochter en schoonzoon in april 2008 de Pasen hebben meegemaakt op Kythera.
Wat was dat een prachtig feest, we hebben ‘s avonds ook vanuit de kerk een optocht meegelopen door het dorp.
Wij vinden Kythera een prachtig puur Grieks eiland.
Ik ben ook zeker van plan om nog eens daar heen te gaan.
- Marja schrijft: Bij het lezen van het artikel over Kythera in Groot Vlaardingen kwamen mijn herinneringen boven.
In 1966 heb ik 10 km gewandeld voor ‘Water voor Kythera’. Dat was mijn eerste kennismaking met het eiland.
In juni 2013 kwam ik in Frankrijk een kennis tegen die op Kythera haar huis aan het opknappen is. Tijdens een diner kwamen haar verhalen over Kythera naar voren en uiteraard noemde ik ook mijn wandeltocht.
Heb haar daarbij beloofd om de medaille op te zoeken en deze op de foto te zetten en naar haar toe te zenden want een bekende van haar, op het eiland, verzamelt alles over de geschiedenis van Kythera.
Bijgaand de foto die in 2013 naar Kythera is gezonden.
- Helaas kregen wij ook bericht dat mevrouw Joke Lodder, de volijverige en onvolprezen secretaresse van de oecumenische werkgroep uit 1966, enige jaren geleden, na een ziekbed, was overleden.
Lex Pannekoek en Cobie de Kruijf die elkaar, net als Ina en ik, in 1966 in Livadi hebben leren kennen, laten ons weten dat zij voornemens zijn in de zomer van 2016 naar Kythira te komen.
2 februari 2016: Beste Cobie en Lex,
Vanochtend telefonisch contact gekregen met Irini in Kato Livadi.
We hebben voor jullie kamer 5, met het grote balkon, gereserveerd met data 13/6 – 4/7.
Natuurlijk moeten wij het met ons vieren in Kato Livadi aan het kerkplein vieren dat wij daar 50 jaar geleden onze partner voor het leven hebben leren kennen.
Wij informeren later de krant Groot Vlaardingen via deze e-mail van onze mini reünie in Livadi.
13 juli 2016: Beste meneer Assenberg,
Op 23 december 2015 was uw artikel over het eiland Kythera in Groot Vlaardingen te lezen.
Wij hebben bijzonder leuke reacties naar aanleiding van dit artikel gekregen.
Een aantal reacties puur op het eiland en niet op de werkzaamheden die oecumenische jeugd in 1966 heeft verricht om een drietal dorpjes waterleiding te verschaffen.
Maar dus ook een aantal die ons verder hielpen om materiaal te verzamelen over wat er toen allemaal is gedaan.
Zelfs na enige tijd reacties met betrekking tot zomerkampen in andere jaren.
Vooral fotomateriaal van en een leuk verhaal door toenmalig fotojournalist Henk Vos van zijn reis met een kennis per aftandse auto naar Kythira.
Er zijn 2 groepen van circa 30 jongelui in 1966 afgereisd naar Kythera om sleuven voor de waterleidingbuizen te graven en een begin te maken met de bouw van het waterreservoir.
De eerste groep van 30 jongelui was destijds van 15 juni t/m 6 juli en de 2e groep van 6 juli t/m 26 juli op het eiland.
Mijn vrouw en ik zijn begin juni dit jaar weer voor een verblijf van 5 maanden op het eiland aangekomen.
Begin juli was ook een deelneemster, Cobie de Kruif, van het 2e zomerkamp in 1966 op het eiland aanwezig.
Cobie heeft, net zoals mijn vrouw, haar Nederlandse echtgenoot Lex Pannekoek, op het eiland leren kennen.
Lex en ik waren beiden op het eiland werkzaam in het Nederlandse ontwikkelingsteam van de Wereldraad van Kerken.
In Kato Livadi, aan de overkant van een orthodoxe kerk, op het grote onverharde plein, lag een kleine taverne waar de werkkampers alle maaltijden konden gebruiken.
Deze maaltijden bestonden uit tomaten, uien, komkommers, brood, geitenkaas en in olijfolie gebakken omelet. Altijd hetzelfde. Vlees was erg schaars.
Geslapen werd op luchtbedden, er was geen elektriciteit en natuurlijk ook geen stromend water.
De werkzaamheden begonnen om 5 uur in de ochtend en duurden met een korte pauze tot 11 uur. Dan werd het te heet in de zon.
’s Middags een siësta en daarna zwemmen in zee. In de avonden werd er na het eten gezongen en gedanst door de Griekse dorpsbewoners en de Nederlanders.
Op zondagochtend was er een korte kerkdienst. In de namiddag was het zwemmen en/of waterskiën, of werd er een excursie naar een andere plaats gemaakt.
Op het grote plein hebben ook alle deelnemers op ezels kunnen rijden.
Artikelen en interviews verschenen tijdens en na het verblijf van de Vlaardingse vrijwilligers in de “Nieuwe Vlaardingse Courant”.
Bisschop Meletios van Kythera betuigt tenslotte in een brief aan de Burgemeester van Vlaardingen zijn grote dank voor de hulp die de buurtschap Livadi vanuit de stad Vlaardingen heeft gekregen bij de realisatie van een waterleidingnet.
Met vriendelijke groet, Jean Bingen.
Maart 2020
Daar het eerste kamp uit Vlaardingen al in juni 1966 naar Kythira kwam, hadden de drie HTS-stagiairs, Jan, Anton en Lex de supervisie op het graven van de put voor de watertank op de heuvel en het graven van de sleuven voor de pvc buizen. Voor hen was ook, samen met de kampleiding, een onderkomen bij de lokale bewoners gevonden. Zelf verzorgde ik vanuit Chora de coördinatie met het dorpsbestuur van Livadi voor het uitzetten van de route van het leidingennet. Lees de Engelse tekst: 1966 1st camp Livadi.
Toen ook de deelnemers aan het zomerkamp in Mylopotamos arriveerden, verliet Jan Livadi om samen met Bob Scholten leiding te geven aan de werkzaamheden voor de school. Lex en Anton bleven in Livadi en daar zij intern waren, konden zij makkelijk kennismaken met de deelneemsters uit het tweede kamp uit Vlaardingen. Anton wilde dus deelneemster Ina wel wat van het eiland laten zien en vroeg mij of hij op een middag, toen ik in Avlemona moest zijn, samen met Ina mee mocht. Geen bezwaar, maar laat Ina dan nog een andere deelneemster meevragen. Zo gebeurde het, we waren even op het strand van Paleopolis, daarna in Avlemona, waar wij heerlijk hebben gegeten. Terug in de avond werd er op het plein van Kato Livadi gedanst. Maar Ina deed niet mee, zij bleef bij mij op een bankje zitten. Na die avond mocht ik, en niet Anton, na werktijd de komende weken van de kampleiding Ina meer van het eiland laten zien. Ik moet dus Anton danken dat hij Ina en mij bij elkaar heeft gebracht. In het kader van ‘onmogelijke ontmoetingen m.b.t. Kythira’ komen wij in 1993 weer even in contact met Anton.